Strefa dla Rodzica

 

PRAWA DZIECKA

               Prawa dziecka w przedszkolu są częścią szerszych praw człowieka i praw dziecka, które mają na celu zapewnienie wszystkim dzieciom odpowiednich warunków do rozwoju, bezpieczeństwa i szczęścia. W Polsce prawa te są określone w różnych aktach prawnych, takich jak Konstytucja RP, Konwencja o Prawach Dziecka, a także w ustawach regulujących system edukacji. Oto niektóre z najważniejszych praw dziecka w przedszkolu:   

Prawo do bezpieczeństwa
Dzieci mają prawo do bezpiecznego środowiska, wolnego od przemocy fizycznej, psychicznej i emocjonalnej. Przedszkola są zobowiązane do zapewnienia, że ich placówki są bezpieczne i że dzieci są chronione przed wszelkimi formami nadużyć.

Prawo do opieki i wsparcia
Dzieci mają prawo do odpowiedniej opieki, wsparcia emocjonalnego i edukacyjnego. Nauczyciele i pracownicy przedszkola powinni wspierać rozwój dziecka, zarówno pod względem edukacyjnym, jak i emocjonalnym.

Prawo do edukacji
Dzieci mają prawo do edukacji, która wspiera ich rozwój fizyczny, emocjonalny, społeczny i intelektualny. Programy edukacyjne w przedszkolach powinny być dostosowane do wieku i potrzeb dzieci.

Prawo do równego traktowania
Wszystkie dzieci mają prawo do równego traktowania, niezależnie od płci, pochodzenia etnicznego, religii, niepełnosprawności czy innych cech. Przedszkola powinny promować równość i przeciwdziałać dyskryminacji.   

Prawo do zabawy
Zabawa jest fundamentalnym prawem dziecka i kluczowym elementem jego rozwoju. Dzieci mają prawo do swobodnej zabawy, która pozwala im na rozwijanie kreatywności, umiejętności społecznych i fizycznych.

Prawo do wyrażania opinii
Dzieci mają prawo do wyrażania swoich myśli, uczuć i opinii na temat spraw, które ich dotyczą. Przedszkola powinny stwarzać warunki do tego, by dzieci mogły swobodnie wypowiadać się i były wysłuchiwane.

 

Prawo do prywatności
Dzieci mają prawo do prywatności, która obejmuje ochronę ich danych osobowych i wizerunku. Przedszkola muszą dbać o to, by informacje o dzieciach były przechowywane i przetwarzane zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych.

Prawo do zdrowia
Dzieci mają prawo do zdrowia i odpowiedniej opieki zdrowotnej.  Przedszkola powinny promować zdrowy styl życia, zapewniać odpowiednie warunki higieniczne i reagować na potrzeby zdrowotne dzieci.

Prawo do rodziny
Dzieci mają prawo do kontaktu z rodziną i do tego, by ich relacje  rodzinne były wspierane i szanowane przez przedszkole.

Prawo do kultury i religii
Dzieci mają prawo do uczestniczenia w życiu kulturalnym i religijnym zgodnie ze swoimi przekonaniami i tradycjami rodzinnymi. Przedszkola powinny szanować różnorodność kulturową i religijną swoich wychowanków.

 

Powyższe prawa są kluczowe dla zapewnienia, że dzieci w przedszkolach mają możliwość pełnego i harmonijnego rozwoju. Ważne jest, aby przedszkola, nauczyciele i rodzice byli świadomi tych praw i dbali o ich przestrzeganie.
     

 

 

 

 

 

 

PRZEMOC WOBEC DZIECI – JAK POMÓC?

Co może zrobić dziecko, które doświadcza przemocy?

Dziecko nie potrafi przeciwstawić się przemocy w domu. Dorośli powinni wiedzieć, co należy zrobić, w przypadku gdy dziecko jest krzywdzone. Przemoc dla dziecka jest bardzo trudnym i  bardzo bolesnym przeżyciem, niestety – najczęściej doświadcza tej przemocy  ze strony bliskich.

Ważne, by dziecko opowiedziało o swoich trudnych a czasami traumatycznych doświadczeniach
i  zwróciło się o pomoc na jak najwcześniejszym etapie. Wyzwaniem jest natomiast to jak skłonić dziecko do rozmowy?  Profilaktyka i edukacja są najważniejsze.

Fundacja „Dajemy Dzieciom Silę” (FDDS) przygotowała kilka lat temu kampanię społeczną „GADKI”, która pokazywała  najmłodszym, jak można zadbać o swoje bezpieczeństwo. „Każda z pięciu liter słowa GADKI wyznacza jedna zasadę, które pozwala dziecku chronić się przed przemocą, w tym wykorzystywaniem seksualnym”.

• Gdy mówisz „nie”, to znaczy „nie”,
• Alarmuj, gdy potrzebujesz pomocy,
• Dobrze zrobisz, mówiąc o tajemnicach, które Cię niepokoją,
• Koniecznie pamiętaj, że Twoje ciało należy do Ciebie,
• Intymne części ciała są szczególnie chronione.

Te proste narzędzie uczy dzieci i pokazuje, że mają one  prawo powiedzieć „NIE” i prosić o pomoc. Ponadto uświadamia dzieciom, że miejsca zakryte kostiumem kąpielowym są prywatne i nikt nie ma prawa ich oglądać czy dotykać. Fundacja zachęca, by korzystali z tego narzędzia zarówno rodzice, jak i osoby, które zawodowo pracują z dziećmi: nauczyciele, pedagodzy, wychowawcy ze świetlic środowiskowych. Ten rodzaj edukacji, pozwala przełamać lęk dzieci przed mówieniem oraz zbudować krąg zaufanych dorosłych, na których może liczyć w awaryjnych sytuacjach.

Trauma dziecięca a rozwój mózgu

Wiele zależy od wieku dziecka. Młodsze dzieci otacza ograniczony krąg zaufanych osób, najczęściej przebywają one w domu lub w przedszkolu. Ich sytuacja jest trudniejsza, bo są zależne od opiekunów. Starsze dzieci chodzą do szkoły, na zajęcia pozaszkolne,  więc mają większe pole manewru. Najważniejsze, by dziecko porozmawiało z zaufaną osobą z najbliższego otoczenia – na przykład nauczycielem, jeśli sprawcami są rodzice. Oczywiście dziecko zawsze może zadzwonić pod bezpłatny numer Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży – 116 111.

To  dorośli, mają obowiązek uświadamiać dzieci, że wszelkie zachowania przemocowe są niedopuszczalne. Sprawca jest winny przemocy, nie dziecko. Nie można obwiniać dziecka, że zachowało się w sposób niewłaściwy, niejako prowokując sprawcę. Warto pamiętać, że
„nawet najlepiej wyedukowane pod kątem bezpieczeństwa dziecko może okazać się bezbronne wobec świata dorosłych”.

Jak rozpoznać, że dziecko doświadcza przemocy

Nie ma listy symptomów i sygnałów, które jednoznacznie wskazywałyby, że dziecko doświadcza przemocy. „Naszą czujność powinny zwrócić:  obrażenia ciała, ślady po poparzeniach czy siniaki, zwłaszcza w nietypowych miejscach, jak brzuch czy skóra za uszami. Dzieci mogą się też skarżyć na bóle brzucha, których nie da się wytłumaczyć chorobą somatyczną. Często dokonują samookaleczeń, mają problemy ze snem, są nienaturalnie zalęknione, wycofane – zarówno w kontaktach z dorosłymi, jak i rówieśnikami. Boją się kontaktu z rodzicem. Zachowują się nieadekwatnie do wieku, czyli poniżej normy rozwojowej, np. dziecko zaczyna się moczyć. Niepokojące powinny być też częste hospitalizacje dziecka”.

Mogą też  być niespecyficzne, ale alarmujące symptomy, które mogą świadczyć o wykorzystywaniu seksualnym: urazy w miejscach intymnych czy objawy mogące wskazywać na choroby przenoszone drogą płciową. „Niepokój powinno wzbudzić też zachowanie dziecka: nadmierne rozbudzenie seksualne, uporczywe naśladowanie zachowań seksualnych, częste poruszanie tematyki seksualnej, np. w pracach plastycznych czy zabawach, kompulsywna masturbacja. Specyficznym objawem wykorzystywania seksualnego u dziewczynek poniżej 15 roku życia jest ciąża”.

Sygnały nadużycia seksualnego wobec dzieci i trauma w dorosłości

Warto zwrócić uwagę na wszelkie nagłe zmiany w zachowaniu dziecka, których nie da się wytłumaczyć normą rozwojową. Bardzo często pojawiają się one w kontaktach z rówieśnikami. Dziecko, które  doświadcza przemocy może zachowywać się agresywnie, odwetowo , może zaczepiać. Zdarzają się sytuacje, w których dziecko mówi wprost o tym, że jest bite. Należy je  wtedy wzmocnić i  powiedzieć, że dobrze, że o tym mówi, bo dzięki temu można mu pomóc.

Kolejna istotna rzecz to relacje rodzica z dzieckiem. Warto je obserwować.
„Przemocowy rodzic”  może  wypowiadać się  o dziecku negatywnie i poddawać je surowej dyscyplinie i  celowo unikać kontaktu z nauczycielami, może być agresywny.

Jak reagować, gdy jesteśmy świadkami przemocy wobec dziecka?

Przede wszystkim nie możemy zamykać oczu na przemoc. Czasem nawet nawiązanie kontaktu wzrokowego może przynieść skutek i ratunek dla dziecka. Rodzic ten odbiera sygnał, że ludzie obserwują jego zachowanie i nie jest im ono obojętne. Nie musimy się bać. Spróbujmy nawiązać kontakt z rodzicem. Można również zadać proste pytanie: „Przepraszam, czy coś się stało?”. Albo odnieść się do własnych doświadczeń: „Pamiętam, jak moje dzieci były w podobnym wieku. To był dla mnie trudny czas. Mogę w czymś pomóc?”. Czasem wystarczy wykazać zrozumienie: „Widzę, że jest pani trudno”. To jest skuteczny sposób zwrócenia uwagi na siebie, a odwrócenia jej od dziecka.

Dobrym sposobem jest też nazwanie tego, co widzimy, ale bez krytykowania czy atakowania: „Widzę, że uderzyła pani dziecko”, „Proszę nie bić dziecka”.

Warto zaproponować temu rodzicowi konkretne rozwiązanie sytuacji. Rodzice biją dzieci ponieważ nie radzą sobie z presją, ze swoimi silnymi emocjami. Bardzo często nie znają innych metod wychowawczych i potrzebują wsparcia.
Co wtedy można zrobić?
 Można  podsunąć im wartościowe książki lub materiały dotyczące wychowania bez przemocy. Można powiedzieć o lokalnej poradni psychologiczno-pedagogicznej, która oferuje kursy dla rodziców, którzy chcą nauczyć się wychowywać dzieci bez przemocy. Takie kursy proponują również organizacje pozarządowe, w tym  Fundacja.”Dajemy Dzieciom Siłę” Jeśli nie chcemy konfrontować się ze sprawcą, możemy informację o tych organizacjach i kursach  wrzucić do skrzynki na listy albo wywiesić na tablicy ogłoszeń w bloku.

Jeżeli rodzic odrzuci propozycję wsparcia, można  rozważyć  kontakt ze szkołą lub przedszkolem, do której uczęszcza dziecko. Można też zgłosić sprawę do sądu rodzinnego, występując z wnioskiem o wgląd w sytuację rodzinną dziecka. Zapamiętajmy : Gdy widzimy, że dziecko jest w niebezpieczeństwie, nie wahajmy się wezwać policji.

DOŚWIADCZENIE PRZEMOCY W DZIECIŃSTWIE- SKUTKI W ŻYCIU DOROSŁYM

Doświadczanie przemocy w dzieciństwie, zarówno fizycznej, psychicznej, seksualnej, jak i zaniedbania ma dalekosiężne konsekwencje, które mogą towarzyszyć osobie przez całe życie. Te traumatyczne przeżycia często kształtują nie tylko zdrowie fizyczne i psychiczne, ale także relacje społeczne i funkcjonowanie zawodowe w dorosłym życiu.

Skutki Zdrowotne

Dzieci, które doświadczyły przemocy, są bardziej narażone na rozwinięcie chronicznych problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, cukrzyca, oraz zaburzenia autoimmunologiczne. Przemoc psychiczna i fizyczna może prowadzić do trwałych zmian w mózgu, co z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń lękowych, depresji oraz zespołu stresu pourazowego (PTSD).

Skutki Społeczne i Zawodowe

Osoby, które doświadczyły przemocy w dzieciństwie, często mają trudności z nawiązywaniem i utrzymywaniem zdrowych relacji interpersonalnych. Mogą być bardziej skłonne do izolacji społecznej, nieufności oraz angażowania się w toksyczne związki. W sferze zawodowej mogą pojawić się problemy takie jak niska samoocena, trudności w komunikacji, a także brak stabilności zatrudnienia.

Zachowania Ryzykowne

Doświadczanie przemocy w dzieciństwie zwiększa ryzyko angażowania się w zachowania ryzykowne w dorosłym życiu, takie jak nadużywanie alkoholu, narkotyków oraz innych substancji psychoaktywnych. Istnieje również większe prawdopodobieństwo podejmowania działań przestępczych.

Strategie Radzenia Sobie z Traumą

Ważnym elementem radzenia sobie ze skutkami przemocy w dzieciństwie jest terapia psychologiczna, która może obejmować terapię poznawczo-behawioralną (CBT), terapię EMDR oraz terapię rodzinną. Wsparcie społeczne, takie jak grupy wsparcia oraz silne relacje z rodziną i przyjaciółmi, również odgrywają kluczową rolę w procesie zdrowienia.

Doświadczanie przemocy w dzieciństwie ma poważne i długotrwałe skutki na życie dorosłe, wpływając na zdrowie fizyczne, psychiczne oraz relacje społeczne i zawodowe. Skuteczna interwencja, wsparcie psychologiczne i społeczność mogą pomóc w radzeniu sobie z traumą, a działania edukacyjne i prewencyjne są kluczowe, aby zapobiegać przemocy i wspierać zdrowy rozwój dzieci.

PODEJRZENIE KRZYWDZENIA DZIECI

(obowiązki pracowników oświaty wynikające z przepisów prawa)

Dziecko, czyli osoba poniżej 18. roku życia, nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych i nie może w swoim imieniu skutecznie podejmować takich czynności. Nie może zatem zgłosić policji, prokuraturze czy sądowi rodzinnemu, że jest krzywdzone. W tej sytuacji na dorosłych, zwłaszcza profesjonalistach, którzy mają kontakt z dziećmi z racji wykonywanego zawodu, spoczywa szczególny obowiązek reagowania w przypadku podejrzenia, że dziecko doświadcza przemocy.

Pracownicy placówek, mających kontakt z dziećmi powinni być szczególnie wyczuleni na wszelkiego rodzaju symptomy krzywdzenia dzieci, a także powinni posiadać wiedzę na temat odpowiedniego reagowania w sytuacjach, gdy bezpieczeństwo dziecka jest zagrożone – zarówno w środowisku domowym, kiedy sprawcą krzywdzenia jest członek rodziny, jak i podczas pobytu w placówce, gdy sprawcami są rówieśnicy lub członkowie personelu. Często to właśnie od poziomu wiedzy oraz wrażliwości personelu placówki, do której uczęszcza dziecko zależy poprawne rozpoznanie problemu krzywdzenia wobec dziecka, a także wdrożenie należytej i zgodnej z obowiązującym prawem interwencji – zarówno prawnej, jak i pozaprawnej. Polskie prawo nakłada na przedstawicieli placówek oświatowych konkretne obowiązki, związane ochroną dzieci przed krzywdzeniem oraz interweniowaniem w przypadkach podejrzenia krzywdzenia dziecka. Dokumentem regulującym podejmowanie interwencji przez pracowników oświaty jest: rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011r., w sprawie procedury „Niebieskie Karty”, stosowanej w przypadku uzasadnionego podejrzenia przemocy w rodzinie. Obowiązek zawiadomienia Policji lub prokuratury o przestępstwie z użyciem przemocy w rodzinie nakłada na pracowników placówek oświatowych również art. 12 Ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Dodatkowo nauczyciele podlegają przepisom ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karty Nauczyciela, w której w pkt 1 art. 6 zapisany jest obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę. W placówkach oświatowych zastosowanie mają również uniwersalne przepisy Kodeksu Postępowania  Cywilnego (art. 572, dotyczący zawiadamiania sądu opiekuńczego o zdarzeniach uzasadniających wszczęcie postępowania z urzędu) i Kodeksu Postępowania Karnego (art. 304, dotyczący społecznego obowiązku zawiadamiania Policji lub prokuratury o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu). Tworząc rozwiązania na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży należy pamiętać także o zapisach Ustawy z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, a w szczególności – art. 4 ust.2 dotyczącym społecznego obowiązku zawiadamiania o demoralizacji nieletniego lub popełnieniu przez niego czynu karalnego. Ponadto  Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (tzw. Ustawa o ochronie małoletnich) wprowadza nowe instrumenty ochrony praw dzieci. M.in. nakłada na podmioty pracujące z dziećmi, obowiązek posiadania standardów ochrony małoletnich (zwanych inaczej standardami ochrony dzieci). Instytucje i placówki będą zobowiązane do wprowadzenia standardów od 15 lutego 2024 r. 

*artykuł pochodzi ze strony internetowej „Dajemy Dzieciom Siłę”

PODSTAWOWE ZASADY OCHRONY DZIECI PRZED KRZYWDZENIEM

Przez krzywdzenie dziecka należy rozumieć popełnienie czynu zabronionego wpływającego na szkodę dziecka przez jakąkolwiek osobę, w tym:

1. pracownika szkoły,
2. jego opiekunów.

Krzywdzeniem jest:

Przemoc fizyczna – jest to celowe uszkodzenie ciała, zadawanie bólu lub groźba uszkodzenia ciała. Skutkiem przemocy fizycznej mogą być złamania, siniaki, rany cięte, poparzenia, obrażenia wewnętrzne.

Przemoc emocjonalna – to powtarzające się poniżanie, upokarzanie i ośmieszanie dziecka, wciąganie dziecka w konflikt osób dorosłych, manipulowanie nim, brak odpowiedniego wsparcia, uwagi i miłości, stawianie dziecku wymagań i oczekiwań , którym nie jest ono w stanie sprostać.

Przemoc seksualna – to angażowanie dziecka w aktywność seksualną przez osobę dorosłą. Wykorzystywanie seksualne odnosi się do zachowań z kontaktem fizycznym (np. dotykanie dziecka, współżycie z dzieckiem) oraz zachowania bez kontaktu fizycznego (np. pokazywanie dziecku materiałów pornograficznych, podglądanie, ekshibicjonizm). Przemoc ta może być jednorazowym incydentem lub powtarzać się przez dłuższy czas.

Zaniedbywanie – to niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych i emocjonalnych dziecka przez rodzica lub opiekuna prawnego, nie zapewnienie mu bezpieczeństwa, odpowiedniego jedzenia, ubrań, schronienia, opieki medycznej, bezpieczeństwa, brak nadzoru w czasie wolnym oraz odpowiedniej opieki podczas wypełniania obowiązku szkolnego.

Zasady bezpiecznych relacji pracownicy placówki – dziecko

Zasady bezpiecznych relacji z dzieckiem są dostosowane do realiów funkcjonowania przedszkola i określają, jakie zachowania i praktyki są niedozwolone w pracy z dziećmi. Pracownicy przedszkola dbają o bezpieczeństwo dzieci podczas pobytu w przedszkolu, zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym.

Zasady ogólne :

Zasadą, której przestrzeganie jest wymagane od personelu w odniesieniu do wszystkich czynności podejmowanych przez personel w jednostce jest działanie dla dobra dziecka.

1. Personel placówki traktuje dziecko małoletnie z szacunkiem oraz uwzględnia jego godność i potrzeby.
2. Personel działa w ramach obowiązującego prawa, przepisów wewnętrznych instytucji oraz swoich kompetencji.
3. Niedopuszczalne jest podejmowanie jakichkolwiek czynności niedozwolonych określonych w niniejszym dokumencie, w jakiejkolwiek formie.

Kontakt fizyczny pracownik-dziecko:

1. Pracownicy pomagają dzieciom w czynnościach samoobsługowych w zależności od potrzeb dziecka i uzgodnień z rodzicami. Wykonując czynności pielęgnacyjne i higieniczne zobowiązani są do zachowania intymności dziecka i wykonywania tych czynności w poszanowaniu godności dziecka. Czynności pielęgnacyjno-higieniczne wykonywane są wyłącznie przez pracowników sprawujących bezpośrednią opiekę nad dziećmi (nauczyciela, pomoc nauczyciela, woźną oddziałową).
2. Dzieci spożywają posiłki samodzielnie, w razie potrzeby z pomocą osoby dorosłej. Zmuszanie do jedzenia nie jest dozwolone.
3. Nauczyciele organizują zajęcia i zabawy zapewniające dzieciom wszechstronny rozwój. Zadania dostosowywane są do potrzeb, zainteresowań i możliwości psychofizycznych każdego dziecka. Zabronione jest zmuszanie dzieci do wysiłku przekraczającego ich możliwości.
4. Nauczyciele podejmują działania wychowawcze mające na celu kształtowanie prawidłowych postaw – wyrażanie emocji w sposób niekrzywdzący innych, niwelowanie zachowań agresywnych, promowanie zasad „dobrego wychowania”.
5. Bezpośredni kontakt fizyczny z dzieckiem (tj. pogłaskanie, przytulnie, posadzenie na kolanach, wzięcie na ręce) oparty jest na poszanowaniu intymności dziecka. Zasady bezpośredniego kontaktu fizycznego z dzieckiem ustalane są z rodzicami z poszanowaniem zdania obu stron.
6. Czynności fizyczne związane np. z pomocą w ćwiczeniach fizycznych powinny być poprzedzone wyrażeniem zgody przez dziecko oraz zaakceptowaniem ewentualnej odmowy.
7. Kontakt fizyczny związany z wyrażeniem emocji przez dziecko powinien odbywać się z inicjatywy dziecka.
8. W czasie przewidzianym na odpoczynek, dzieci nie są zobligowane do spania, lecz są zachęcane do odpoczynku.
9. Nawyki dzieci związane ze snem i zasypianiem są respektowane i w miarę możliwości zaspakajane są ich potrzeby w tym względzie.
10. W celu uspokojenia dziecka i utulenia go do snu dopuszczalne jest głaskanie dziecka przez pracownika, zgodnie z potrzebami dziecka, z kategorycznym wyłączeniem dotykania miejsc intymnych.
11. Niedopuszczalne jest jakiekolwiek erotyzowanie relacji z dzieckiem.

Język i sposób komunikacji:

1. Pracownicy komunikują się z dziećmi spokojnym, pozbawionym wrogości tonem.
2. Niedopuszczalna jest dominacja nad dzieckiem przez stosowanie krzyku.
3. Pracownicy nie rozmawiają przy dzieciach o swoich problemach, a także o problemach innych dzieci, czy ich sprawach rodzinnych.
4. Pracownicy nie mogą wzbudzać poczucie winy w dzieciach słownymi komentarzami.
5. Niedopuszczalne jest ośmieszanie lub porównywanie dzieci.
6. Pracownik nie może posługiwać się komunikatami, które wzbudzają w dziecku strach, w szczególności o życie i zdrowie jego lub jego rodziny.

System motywacyjny:

W każdej grupie wiekowej ustalane są przez dzieci wspólnie z wychowawcą zasady i normy obowiązujące w grupie (kodeksy przedszkolaka). Nauczyciele zapoznają dzieci i rodziców z systemem motywacyjnym obowiązujących w grupie.

1. Stosowany w przedszkolu system motywacyjny ma na celu wzmacnianie pozytywnych zachowań i eliminowanie negatywnych oraz regulację funkcjonowania grupy.
2. Elementy systemu motywacyjnego są stosowane z uwzględnieniem praw dziecka i poszanowaniem godności.
3. Nauczyciele zobowiązani są do zapoznania wychowanków oraz rodziców z systemem motywacyjnym.
4. Niedopuszczalne jest wyciąganie konsekwencji w formie kar: cielesnych (szarpanie, bicie, popychanie itd.), słownych (wyzywanie, wyśmiewanie, krzyczenie itd.).
5. W każdej sytuacji dziecko informowane jest o konsekwencji nieodpowiedniego zachowania.

Równe traktowanie:

1. Pracownicy przedszkola zapewniają wychowankom równe traktowanie.
2. Niedopuszczalne jest wyłączne skupianie uwagi na wybranych dzieciach z jednoczesnym ignorowaniem potrzeb innych, dawanie przywilejów wybranym dzieciom, zwalnianie z wykonywania określonych obowiązków bez wyraźnej przyczyny.
3. Nie należy akceptować dominacji i nieformalnej hierarchii, przyzwalać na tworzenie negatywnych zasad w grupie ustalanych przez silniejsze, odważniejsze dzieci.